Pracownicze Plany Kapitałowe zasługują na zaufanie

W Pracowniczych Planach Kapitałowych Polacy mogą oszczędzać od połowy 2019 roku i stopniowo się do nich przekonują. Świadczy o tym stale rosnąca liczba uczestników tego programu.

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) są systemem długoterminowego oszczędzania. Ich powstanie to szansa dla Polek i Polaków na zbudowanie zabezpieczenia finansowego na okres po ustaniu aktywności zawodowej. Jest to szczególnie ważne przy ciągle malejącej stopie zastąpienia. Jak wynika z informacji z ZUS, stopa zastąpienia, czyli poziom przeciętnej emerytury do przeciętnego wynagrodzenia aktualnie wynosi 53,8 %. W perspektywie kolejnych kilku dziesięcioleci przewidywany jest jej spadek nawet do 23,1% w 2080 r. To oznacza, że osoby aktualnie rozpoczynające aktywność zawodową, dzisiejsi 20-latkowie, muszą liczyć się z tym, że ich emerytury stanowić będą niewielki procent ich zarobków. Na zmniejszenie tej różnicy pozwala oszczędzanie w PPK.

Ważne: Obecnie, poza PPK, dodatkowo na emeryturę w Polsce oszczędza jedynie ok. 2 mln osób. Osoby te odkładają w pracowniczych programach emerytalnych (PPE), na indywidualnych kontach emerytalnych (IKE), indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Natomiast w samych PPK oszczędza już ponad 1, 6 mln osób. Zaledwie w rok funkcjonowania PPK na rynku polskim rozpoczęło w nim oszczędzanie dwukrotnie więcej osób, niż w PPE na przestrzeni ostatnich ponad 20 lat. [koniec Ważne]

Już teraz możemy mówić o sukcesie PPK. Liczba uczestników tego programu rośnie z dnia na dzień. W opinii publicznej pojawiają się pierwsze komentarze zadowolonych oszczędzających w PPK. Najczęściej sprowadzają się one do prostej konkluzji: w PPK pieniądze same się odkładają, nie trzeba nic robić. Wygląda na to, że ten rok pozwolił na oswojenie się społeczeństwa z PPK i zrozumienie, że oszczędzanie na jesień życia jest konieczne. Wobec procesów takich jak mechanizacja i robotyzacja, w wyniku których kapitał staje się coraz istotniejszym czynnikiem produkcji, a zapotrzebowanie na pracę relatywnie zmniejsza się, zachęcanie Polaków do długoterminowego oszczędzania nabiera szczególnego znaczenia. Z tego względu istotne jest wsparcie oszczędności długoterminowych Polaków przez Państwo i pracodawców, co znalazło wyraz w PPK. Budowanie kultury oszczędzania, nawet drobnych kwot, ma ogromne znaczenie zarówno dla Polski, jak i dla Polaków – zapewni Polakom bezpieczną przyszłość, a gospodarce kapitał dla rozwoju. Natomiast aktualnie na rynku polskim nie ma lepszego produktu do takiego długoterminowego oszczędzania niż PPK. Z kilku ważnych powodów, których poniżej.

Powszechność PPK

PPK z założenia mają wymiar powszechny – do połowy 2021 r. obejmą co do zasady wszystkie podmioty zatrudniające i wszystkie osoby zatrudnione, zarówno należące do sektora prywatnego, jak i publicznego. System jest wdrażany etapami – począwszy od 1 lipca 2019 r. – w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Zatrudniający są obejmowani PPK stopniowo:

• od 1 lipca 2019 r. – firmy zatrudniające co najmniej 250 osób,
• od 1 stycznia 2020 r. – firmy zatrudniające co najmniej 50 osób,
• od 1 lipca 2020 r. – firmy zatrudniające co najmniej 20 osób,
• od 1 stycznia 2021 r. – pozostałe podmioty oraz jednostki należące do sektora finansów publicznych (niezależnie od tego, ile osób zatrudniają

Łącznie w okresie od 1 lipca 2019 r. do maja 2020 r. PPK zostaną utworzone u ponad 913 tys. pracodawców  i obejmą ponad 12 mln osób zatrudnionych. Docelowo PPK będzie stanowiło powszechne remedium na skutki coraz niższej stopy zastąpienia.

Nic nie trzeba robić, aby oszczędzać w PPK

PPK to system oszczędzania organizowany przez pracodawcę, ale współfinansowany przez pracownika, pracodawcę i państwo. To nowe na polskim rynku rozwiązanie jest wzorowane na doświadczeniach wielu krajów, w których funkcjonują podobne programy pracownicze. Podczas prac nad PPK wybrano z nich najlepsze praktyki i najefektywniejsze mechanizmy, po czym dostosowano je do polskich realiów. Tak jak w innych krajach rozwiniętych (od Niemiec, przez Wielką Brytanię i kraje skandynawskie, po Stany Zjednoczone, Kanadę i Nową Zelandię), również i w Polsce ustawowy obowiązek tworzenia systemu PPK dla pracowników spoczywa na pracodawcy – przy wsparciu ze strony państwa. Do PPK obowiązuje tzw. automatyczny zapis osób zatrudnionych w wieku od 18 do ukończenia 55 lat (od 55. roku życia pracownik samodzielnie składa wniosek o przystąpienie do programu). Pracodawca dokonuje wyboru instytucji finansowej zarządzającej PPK, która otwiera dla pracowników imienne rachunki, na których będą gromadzone oszczędności – prywatne rachunki PPK.

Do PPK dokłada się pracodawca i państwo

Wpłaty na rachunek PPK pochodzą z trzech źródeł: od pracodawcy, pracownika i państwa. Pracodawca  i pracownik przekazują do PPK wpłaty podstawowe (obowiązkowe) i mogą też zadeklarować przekazywanie wpłat dodatkowych (dobrowolnych). Wysokość wpłat jest naliczana procentowo od wynagrodzenia pracownika. Państwo dodaje do tej puli określone kwoty – niezależne od wysokości dochodów pracownika. Oszczędzający przez co najmniej 3 miesiące otrzymuje od państwa jednorazowo 250 zł wpłaty powitalnej. Następnie zaś co roku, po spełnieniu określonych warunków, państwo zasila konto pracownika kwotą 240 zł dopłaty rocznej.

Prywatność oszczędności w PPK

Sama treść ustawy o PPK wprost potwierdza, że środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestnika PPK. Ale to nie jedyna gwarancja. Prywatność oszczędności zgromadzonych w PPK znajduje potwierdzenie też w zasadach postępowania z tymi oszczędnościami po śmierci uczestnika PPK. W takiej sytuacji oszczędności przypadają osobom uprawnionym wcześniej wskazanym przez uczestnika albo są dziedziczone na zasadach ogólnych.

Nieograniczony dostęp uczestnika PPK do rachunku PPK

Uczestnik PPK posiada nieograniczony i prosty dostęp do informacji o bieżącej wysokości oszczędności na jego rachunku PPK za pośrednictwem udostępnionej mu przez instytucję finansową dedykowanej aplikacji lub portalu. Każda z 19 instytucji finansowych oferujących zarządzanie PPK zapewnia uczestnikom PPK możliwość bieżącego monitorowania wysokości środków gromadzonych na rachunkach PPK. Dzięki takiej wiedzy, uczestnik PPK posiada możliwość podejmowania racjonalnych decyzji w zakresie PPK np. dotyczących wycofania środków, dalszego oszczędzania, konwersji, czy zamiany w celu dostosowania poziomu i struktury swoich oszczędności do aktualnych potrzeb.

Ważne: Począwszy od 2022 r., portal MojePPK będzie zawierał moduł logowania dla każdego uczestnika PPK, dzięki któremu na indywidualnym koncie każdy uczestnik będzie mógł sprawdzić stan środków na wszystkich swoich rachunkach PPK.

Możliwość skorzystania z oszczędności w każdej chwili

Uczestnik PPK w każdej chwili może skorzystać z oszczędności zgromadzonych w PPK. Pomimo tego, że docelowo oszczędzanie w PPK powinno trwać co najmniej do 60. roku życia, to jednak nie ma przeszkód, aby uczestnik skorzystał z oszczędności wcześniej. W takiej sytuacji powinien jednak liczyć się z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych oraz zwróceniem wpłaty powitalnej i dopłat od państwa oraz potrąceniem 30% środków pochodzących z wpłat finansowanych przez pracodawcę, które zostaną zaewidencjonowane na jego koncie emerytalnym w ZUS. Z oszczędności z PPK, bez żadnych potrąceń można natomiast skorzystać w przypadku choroby bliskich lub zaciągania kredytu na cele mieszkaniowe.

Inwestycje w PPK dostosowane do wieku uczestnika

Środki gromadzone w PPK są objęte wysoką ochroną dzięki przemyślanym i opartym na doświadczeniach innych krajów rozwiązaniom, które zostały wdrożone w systemie PPK. Środki w ramach PPK są lokowane wyłącznie w tzw. fundusze zdefiniowanej daty. To oznacza, że gromadzone na rachunkach uczestników PPK środki są lokowane w fundusze inwestycyjne, które różnicują poziom ryzyka w zależności od wieku uczestnika, czyli fundusze zdefiniowanej daty (FZD). Każdy pracownik biorący udział w programie zostaje automatycznie przypisany do funduszu w zależności od swej daty urodzenia. Uczestnik PPK inwestuje z jednym funduszem przez cały okres gromadzenia środków, a fundusz ten, w miarę zbliżania się uczestnika do 60. roku życia, ma obowiązek dostosowania polityki inwestycyjnej w taki sposób, aby zapewniała właściwe bezpieczeństwo powierzonych środków. Zasady inwestycyjne, które zobowiązane są stosować fundusze zdefiniowanej daty, zostały szczegółowo uregulowane w ustawie o PPK.

Ograniczone ustawowo opłaty w PPK

Ustawowo został ograniczony poziom wynagrodzenia przysługującego instytucji finansowej  za zarządzanie środkami zgromadzonymi na rachunku PPK. Limit całkowitych kosztów zarządzania rachunkiem PPK nie może przekroczyć 0,6% aktywów na nim zgromadzonych. Obowiązują przy tym następujące zasady: opłata za zarządzanie nie może być wyższa niż 0,5% wartości aktywów netto funduszu w skali roku,  a wynagrodzenie za osiągnięty wynik nie może być wyższe niż 0,1% wartości aktywów netto funduszu w skali roku – pod warunkiem realizacji dodatniej stopy zwrotu, osiągnięcia w danym roku stopy zwrotu przewyższającej stopę referencyjną oraz osiągnięcia na ostatni dzień wyceny w listopadzie w danym roku stopy zwrotu  na poziomie nie niższym niż 75% najwyższych stóp zwrotu funduszy tej samej zdefiniowanej daty.

Rygorystyczne wymagania dla instytucji oferujących PPK i nadzór KNF

Instytucja finansowa może oferować zarządzanie środkami gromadzonymi w PPK wyłącznie wówczas, gdy zostanie umieszczona w prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju ewidencji PPK i jej oferta zostanie opublikowana na Portalu PPK. W celu umieszczenia instytucji finansowej w ewidencji PPK konieczne jest, aby instytucja finansowa spełniła łącznie następujące warunki:

• posiadanie co najmniej 3-letniego doświadczenia w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi typu otwartego, funduszami emerytalnymi lub otwartymi funduszami emerytalnymi, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – co najmniej 3-letniego doświadczenia w prowadzeniu działalności określonej
  w grupie 3 w dziale I załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, w zakresie oferowania ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;
• posiadanie kapitału własnego, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – dopuszczonych środków własnych, w wysokości co najmniej 25 000 000 zł, w tym co najmniej 10 000 000 zł w środkach płynnych rozumianych jako lokaty określone dla funduszu rynku pieniężnego, o którym mowa w art. 178 ustawy o funduszach inwestycyjnych;
• spełnianie wymogów, o których mowa w art. 38 lub art. 39 ustawy o PPK, czyli zarządzanie odpowiednią liczbą funduszy lub subfunduszy zdefiniowanej daty.
  Wymagania stawiane instytucjom finansowym ubiegającym się o dopuszczenie do zarządzania PPK pozwalają na niedopuszczenie do udziału w tym programie instytucji, w stosunku do których istnieją wątpliwości w zakresie ich kondycji finansowej, doświadczenia w zarządzaniu, czy legalności działań.

Wykaz instytucji finansowych, które zostały dopuszczone do zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, jest publikowany na Portalu PPK oraz na stronie internetowej Komisji Nadzoru Finansowego.
Wyłącznie te instytucje, które zostały umieszczone w tym wykazie, mogą oferować zarządzanie PPK. Tym samym instytucje, które oferują zarządzanie PPK, są uprzednio szczegółowo zweryfikowane, a przez to dają gwarancję profesjonalnego zarządzania środkami powierzonymi im w ramach PPK.

Ważne: Nadzór nad PPK w zakresie działalności tych instytucji finansowych sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Jest to niezwykle istotne dla bezpieczeństwa środków gromadzonych na rachunkach PPK. Nadzór KNF sprawowany jest w zakresie zgodności z prawem oraz interesem uczestników PPK. 

Ochrona przed bankructwem instytucji zarządzającej PPK

Uczestnicy PPK nie powinni tez obawiać się bankructwa instytucji, której powierzają zarządzanie swoimi oszczędnościami. Fundusze zdefiniowanej daty, które prowadzą rachunki uczestników PPK, posiadają odrębną od samego towarzystwa osobowość prawną. Oznacza to, że fundusz inwestycyjny (emerytalny) posiada własny majątek i w przypadku bankructwa towarzystwa majątek funduszu inwestycyjnego (funduszu emerytalnego) nie może stać się składnikiem masy upadłości podmiotu zarządzającego, a jego aktywa pozostają własnością uczestników tego funduszu. Natomiast, w przypadku zarządzania PPK przez zakłady ubezpieczeń, ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe (UFK) będące funduszami zdefiniowanej daty nie są odrębnymi od zakładów ubezpieczeń podmiotami, a jedynie wydzielonymi (organizacyjnie i rachunkowo) częściami tych zakładów. W związku z tym ustawa o PPK zabezpiecza aktywa zgromadzone w UFK, określając, iż w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń w odniesieniu do środków UFK będącego funduszem zdefiniowanej daty nie stosuje się przepisów prawa upadłościowego. To oznacza, że środki gromadzone w PPK nie są zagrożone nawet w sytuacji bankructwa towarzystwa, czy zakładu ubezpieczeń.

Więcej informacji na temat programu pracowniczych planów kapitałowych dostępnych jest na Portalu MojePPK.pl.