Nie można dopuścić do kumulacji podwyższonego ryzyka kredytowego będącego następstwem „kryzysu covidowego” z narastającym ryzykiem prawnym kredytów w CHF. W tym celu rekomendujemy:

1. Sporządzenie szczegółowej analizy prawno regulacyjnej, porządkującej funkcjonujące w przestrzeni publicznej liczne, często wzajemnie sprzeczne, informacje i opinie na temat kredytów walutowych i ich zgodności z prawem polskim i unijnym. Ponieważ tematyka ta łączy w sobie zagadnienia zarówno prawne, jak i ekonomiczno finansowe, do sporządzenia analizy należałoby powołać specjalny zespół, w skład którego wchodziliby niezależni eksperci, wolni od konfliktu interesów, specjalizujący się w każdej z tych dziedzin.
2. Sporządzenie reprezentatywnego badania w środowisku kredytobiorców walutowych. Jego celem byłoby:
   zidentyfikowanie możliwych rozwiązań problemu kredytów walutowych, których kredytobiorcy by oczekiwali i skali zainteresowania każdym z tych rozwiązań oraz
   zidentyfikowanie możliwych rozwiązań potencjalnego konfliktu, który pojawiłby się w razie nierównego traktowania kredytobiorców zlotowych i walutowych.
3. Sporządzenie raportu podsumowującego wyniki obu badań, wraz z rekomendowanymi sposobami dalszego postępowania. Raport powinien się również odnosić do pomijanego dotąd istotnego czynnika ryzyka: groźby wybuchu niezadowolenia społecznego spowodowanego potencjalnie nierównym traktowaniem zbiorowych interesów dwóch grup konsumentów: wielotysięcznej grupy kredytobiorców walutowych oraz wielomilionowej grupy pozostałych uczestników konsumenckiego rynku finansowego. Treść raportu, a zwłaszcza konkluzje, byłyby przedstawione stronom konfliktu (bankom i kredytobiorcom), oraz właściwym organom państwa, a następnie upublicznione. Raport powinien stanowić dużą pomoc przy poszukiwaniu właściwych scenariuszy łagodzenia sporu, a gdyby było to niemożliwe likwidowania problemu przez instytucje państwa.
4. Na obecnym etapie, wobec braku satysfakcjonujących skutków rozwiązania konfliktu konieczne jest czynne zaangażowanie się państwa w ten proces. Najlepszym scenariuszem byłaby ugoda kredytobiorcy z bankiem, ale jak dotąd nie udało się znaleźć takiej jej formy, która by dostatecznie zbliżała stanowiska stron. Procesy, zważywszy na liczbę składanych pozwów, w połączeniu ze złożonością każdej ze spraw i niewydolność sądów, będą się ciągnęły latami. Dlatego, zważywszy na narastające zagrożenie dla systemu finansowego państwa w ogólności, a systemu bankowego w szczególności, wzorem innych krajów, które porządkowały rynek kredytów walutowych, w proces ten musi zdecydowanie wkroczyć państwo.
5. Zważywszy na interes państwa najlepszym rozwiązaniem powinno być przejęcie spornych kredytów przez dedykowaną instytucję państwową. Skalę tego procesu dałoby się wyznaczyć na podstawie reprezentatywnego badania opisanego w Rekomendacji 2. Rozliczenia państwa z bankami powinny by się odbywać na podstawie rynkowej wyceny każdego kredytu, dzięki której banki ustalałyby realną wysokość strat, jakie poniosły na portfelu walutowym. Z kolei kredytobiorcy stawaliby się dłużnikami państwa, co mogłoby być doskonałą zachętą do skupienia się na spłacaniu kredytu. Państwo miałoby do dyspozycji liczne możliwe scenariusze przyszłego postępowania. Mogłyby zachęcać kredytodawców, by zawierały ugody ze swoimi wierzycielami. W razie niepowodzenia procesu ugodowego państwo mogłoby sięgać do rozwiązania ustawowego, na przykład do przewalutowania z mocy ustawy. Jak się wydaje, byłby to najlepszy sposób by tak jak zrobiły to inne państwa zlikwidować problem kredytów walutowych i generowane przezeń zagrożenie dla systemu finansowego państwa.

I. Poprawa efektywności działania antypandemicznego i zwiększenie wydolności systemu opieki zdrowotnej

Ostatnie informacje o zakażeniach SARS-CoV-2 i problemy wywołane ich skalą w systemie ochrony zdrowia obnażyły z całą ostrością stopień nieprzygotowania polskiej administracji i systemu opieki zdrowotnej do radzenia sobie z takimi zagrożeniami. Stąd tak ważne jest, obok bieżącego „zarządzania” epidemią, wyciąganie na bieżąco wniosków. Szczegółowe rekomendacje ekspertów EKF w zakresie ochrony i opieki zdrowotnej zawierają:

•  masowe testowanie, system monitorowania nowych przypadków, szybka izolacja osób z każonych i/lub zagrożonych zakażeniem, opracowanie sprawnego systemu zbierania informacji umożliwiającego wczesną identyfikację potencjalnych ognisk epidemii, etc.
•  zwiększenie operacyjnej zdolności do zarządzania działaniami anty-pandemicznymi, które mogą być
  kluczowe dla ograniczenia kosztów gospodarczych, w tym organizacja lokalnych (geograficznie, sektorowo etc.) lockdown-ów,
•  zapewnienie koniecznych środków finansowych na zwiększenie zdolności systemu sanitarnego i systemu ochrony zdrowia,
•  opracowanie zasad higieny i organizacji życia społecznego w czasie pandemii, przewidywalnej strategii działania rządu.

II. Kontynuowanie działań antykryzysowych

Rekomendowane przez ekspertów EKF działania gospodarcze nie różnią się od tych które były wskazywane w czerwcowej edycji „Makroekonomicznych wyzwań i prognoz dla Polski”. Zdecydowanie dominują
działania mające charakter antykryzysowy i krótkookresowy. Ekonomiści wskazują na konieczną pomoc
państwa w zakresie uelastycznienia i deregulacji gospodarki oraz pobudzania inwestycji. W szczególności chodzi o:

•  wspieranie płynności finansowej, w tym przy użyciu gwarancji kredytowych czy ubezpieczeń kredytów dla przedsiębiorców, pod warunkiem utrzymania miejsc pracy,
•  odciążanie firm w zakresie podatkowo-regulacyjnym w okresie największej dekoniunktury
•  deregulację, uproszczenie prowadzenia działalności gospodarczej,
•  efektywną reorganizację pracy urzędów i sądów, poprzez wprowadzenie skutecznych, sprawnych
  zdalnych (on-line) narzędzi załatwiania spraw o charakterze gospodarczym, związanych z działalnością gospodarczą, w pełnej rozciągłości (tj. bez konieczności następczego uzupełniania dokumentów w formie „tradycyjnej”).
•  Aktywną, ale lepiej adresowaną politykę fiskalną,
•  doskonalenie metod restrukturyzacji przedsiębiorstw i banków w celu ograniczenia negatywnych
  skutków kryzysu dla gospodarki .
•  monitorowanie skuteczności i elastyczne dostosowywanie pakietu działań antykryzysowych.

III. Racjonalizacja polityki budżetowej i zwiększenie przejrzystości finansów publicznych

Nie kwestionując w kryzysie konieczności prowadzenia antycyklicznej polityki fiskalnej prowadzącej do
wzrostu deficytu i długu publicznego, eksperci EKF, wśród zalecanych działań, na wysokim miejscu stawiają troskę o przejrzystość i skuteczność prowadzonej polityki budżetowej. Powtarza się postulat przywrócenia przejrzystości w finansach publicznych, respektowania polskich, konstytucyjnych oraz ustawowych, i unijnych reguł fiskalnych. Wiarygodna kontrola nad tempem zadłużania państwa w obecnych warunkach staje się podstawowym wyzwaniem i zagrożeniem dla tempa wyjścia z recesji jak i tempa przyszłego wzrostu gospodarczego, w tym i utrzymania wiarygodności Polski na rynkach finansowych, nadal postrzeganej jako część rynku emerging markets, ekonomiści EKF rekomendują:

•  przywrócenie wiarygodności finansów publicznych, poprzez większą przejrzystość i planowy powrót do stabilizacyjnej reguły wydatkowej,
•  utrzymanie konstytucyjnych ram ograniczania długu publicznego,
•  ograniczenie nieracjonalnych wydatków publicznych, lepsze adresowanie wydatków społecznych,
• wstrzymanie dodatkowych projektów dotyczących świadczeń społecznych i zwiększenie środków na inwestycje publiczne.

IV. Przygotowanie strategii odbudowy gospodarki

Sferą w stosunku do której eksperci sformułowali wiele rekomendacji są inwestycje i strategia odbudowy gospodarki. Inwestycje okazują się ważne z co najmniej trzech powodów: są dobrą odpowiedzią na kryzys o charakterze popytowym, są ważne z punktu widzenia utrzymania lub zwiększania potencjału gospodarczego polskiej gospodarki, mogą być sposobem uzyskania wsparcia z UE. W szczególności rekomenduje się:

•  przygotowanie pakietu stymulacji inwestycji.
•  inwestycje publiczne w kluczowe obszary: cyfryzację (infrastruktura, 5G) oraz zieloną gospodarkę,
•  wspieranie inwestycji prywatnych poprzez programy pomocowe rządowe i unijne,
•  rozszerzanie zakresu instrumentów proinwestycyjnych (ulgi podatkowe, dotacje),
•  działania sprzyjające jak najszybszemu pozyskaniu i efektywnemu spożytkowaniu środków z programu „Next Generation EU”, koncentracja na możliwie najszybszym uruchomieniu funduszy z nowego budżetu UE i możliwie najpełniejszym wykorzystaniu dostępnych środków (sprawne przygotowanie Krajowego Planu Odbudowy).

V. Zwiększenie stabilności regulacyjno-prawnej

Czynnikiem sprzyjającym wzrostowi inwestycji prywatnych jest stabilność prawa i regulacji. Eksperci EKF po raz kolejny postulują konieczność ograniczenia niepewności prawno instytucjonalnej, zwiększenie stabilności reguł gry i prawdziwą reformę sądownictwa gospodarczego. W celu zwiększenia stabilności regulacyjno-prawnej i praworządności należy m.in.:

•  odpolitycznić gospodarkę oraz wprowadzić zasadnicze zmiany w dotychczasowej polityce ładu korporacyjnego stosowanej w podmiotach gospodarczych efektywnie kontrolowanych przez państwo,
•  dążyć do zawarcia trwałego porozumienia z Komisją Europejską w kwestiach praworządności,
•  poprawić przejrzystość, stabilność i przewidywalność otoczenia regulacyjnego w celu zmniejszenia ryzyka i zwiększenia atrakcyjności dla inwestycji prywatnych,
•  usprawnić sądownictwo w odniesieniu do spraw gospodarczych.

Do głównych wyzwań technologicznych i IT stojących przed polską bankowością zalicza się obecnie następujące zagadnienia:
1. Standaryzacja i współpraca między bankami w zakresie zwiększania bezpieczeństwa i obniżania ryzyka dla instytucji i ich klientów (np. AML, KYC, usługi chmurowe, usługi zaufania – cyfrowa tożsamość).
2. Przyspieszenie cyfryzacji poza sektorem finansowym aby umożliwić bardziej zrównoważony rozwój we wszystkich sektorach gospodarki i administracji.
3. Konsekwentne działania edukacyjne w zakresie bezpiecznego wykorzystania technologii i kanałów zdalnych/cyfrowych („cyfrowy obywatel/klient”)
4. Stymulowanie szybszej adopcji rozwiązań cyfrowych w sektorze finansowym poprzez dopasowanie regulacji do rozwoju technologii (np. bezpieczeństwo w zakresie gromadzenia i przetwarzania danych, chmura, blockchain, sztuczna inteligencja, inwestycje w rozwój)
Niezależnie od powyższych przygotowane zostały rekomendacje związane z pandemią COVID-19 i jej wpływem na sektor bankowy

REKOMENDACJE

Ad.1. W tym obszarze rekomendujemy:
1. Uruchomienie wspólnej platformy wspierającej sektorowe działanie AML i KYC z wykorzystaniem danych i rozwiązań już obecnie gromadzonych w sektorze, jak np. STIR.
2. Zastosowanie rozwiązań chmurowych dla nowo powstających rozwiązań sektorowych, np. antyfraud lub AI/Analytics as a Service, oraz rozszerzenie współpracy w tym zakresie na inne sektory.
3. Standaryzację wykorzystywanych interfejsów API w celu obniżenia kosztów wdrażania nowych rozwiązań technologicznych w sektorze.
4. Opracowanie standardów sektorowych niezbędnych dla rozwoju usług zaufania.
5. Współpracę w zakresie upowszechnienia chmury obliczeniowej oraz rozwiązań blockchain w sektorze finansowym i w innych sektorach gospodarki.

Ad.2. W tym obszarze rekomendujemy:
1. Wskazanie priorytetów szybkiej cyfryzacji w funkcjonowaniu gospodarki i państwa, w celu umożliwienia całkowicie zdalnego trybu komunikacji pomiędzy uczestnikami życia gospodarczego
2. Promowanie cyfrowych rozwiązań w zakresie potwierdzania tożsamości np. opartej na bankowości elektronicznej a także usług zaufania i szerokiego wykorzystania podpisów elektronicznych
3. Przyspieszenie eliminacji rozwiązań opartych na wykorzystaniu papieru w procesach gospodarczych
4. Budowanie międzysektorowych aliansów (otoczenie biznesowe) w celu tworzenia technologicznej relacji z klientem (firmy handlowe, telekomunikacyjne, energetyczne, ubezpieczeniowe itd.).
5. Poszukiwanie obszarów szerokiego wykorzystania bazy technologicznej tworzonej w sektorze bankowym w innych gałęziach gospodarki ( np. skuteczna promocja bankowego standardu identyfikacji cyfrowej jako uniwersalnego standardu obsługi klientów w całej gospodarce).

Ad.3. W tym zakresie rekomendujemy:
1. Prowadzenie działań edukacyjnych kierowanych przez banki do klientów i przez administrację publiczną do obywateli, w celu podnoszenia świadomości bezpiecznego używania kanałów cyfrowych i zagrożeń w tym obszarze.
2. Wdrożenie międzysektorowych standardów w zakresie usług identyfikacji z uwzględnieniem tzw. tożsamości bankowej ułatwiającej użytkownikom nawigację w cyfrowym świecie.
3. Współpraca z sektorem publicznym dla wypracowywaniu bezpiecznych ścieżek klienta na styku sektora finansowego i publicznego.
6. Wprowadzenie w programach edukacyjnych zagadnień związanych z podnoszeniem świadomości wśród uczniów i nauczycieli kwestii bezpiecznego korzystania z technologii cyfrowej, bankowości elektronicznej oraz narzędzi komunikacji w pracy zdalnej, a także ich wykorzystania w komunikacji z administracją publiczną.

Ad. 4. W tym zakresie rekomendujemy:
1. Bieżącą aktualizację wymagań regulatorów w zakresie nowoczesnych technologii (rozwiązań chmurowych, blockchain, AI, AML) uwzględniającą dokonujący się postęp w technologii cyfrowej.
2. Kontynuowanie zmian legislacyjnych dotyczących możliwości stosowania rozwiązań cyfrowych (w tym usług potwierdzania tożsamości i usług zaufania) jako alternatywy dla procesów opartych na papierze jak również umożliwienie dostępu do informacji zawartych w publicznych bazach w celu zwiększenia bezpieczeństwa funkcjonowania podmiotów sektora finansowego.
3. Wprowadzenie zmian legislacyjnych w zakresie outsourcingu, pozwalających na wykorzystanie chmury obliczeniowej, blockchain i innych rozwiązań technologicznych .
4. Dostosowanie uregulowań, w tym RODO, do możliwości wykorzystania AI w bieżącej działalności podmiotów bankowych wraz z określeniem aspektów etycznych (poziom wiedzy o kliencie, dyskryminacja w procesach, prawo do prywatności).
5. Propagowanie i wspieranie inwestycji w nowoczesne technologie i know-how poprzez zachęty finansowo-podatkowe dla sektora finansowego oraz wspieranie inicjatyw w ramach samego sektora jak i międzysektorowych.
6. Utworzenie w UKNF wspólnego forum nowoczesnych technologii z udziałem przedstawicieli sektora finansowego jako platformy wymiany doświadczeń oraz wypracowywania propozycji wykorzystania technologii cyfrowej przed podmioty nadzorowane .

Pandemia COVID-19 i jej wpływ na sektor bankowy i transformację cyfrową.
Odpowiedź technologiczna i organizacyjna sektora na wyzwania związane z pandemią COVID-19 i innymi sytuacjami nadzwyczajnymi.

Pandemia COVID-19, w krótkim czasie postawiła przed podmiotami sektora finansowego szereg wyzwań dotyczących nie tylko zagadnień wynikających bezpośrednio z jej wpływu na kondycję gospodarki (potencjalne turbulencje w obszarze kredytowym), ale również z obszaru funkcjonowania jego podmiotów, realizacji zadań w tym w szczególności obsługi klientów.
Pierwszym obszarem wymagającym usprawnienia i dostosowania jest możliwość funkcjonowania podmiotów sektora finansowego w reżimie umożliwiającym z jednej strony minimalizację kontaktu społecznego a z drugiej zapewniającej pełne bezpieczeństwo i efektywność prowadzonych prac.
Drugim obszarem jest odpowiedź na związane ze stanem epidemicznym oczekiwanie minimalizacji lub wręcz likwidacji bezpośredniego kontaktu z klientem. Tworzy to nie tylko wyzwania z obszaru technologii ale co ważne wymaga odpowiedzi na oczekiwania biznesowe realizacji tych zadań bez negatywnego wpływu na procesy i jakość relacji z klientem.

W związku z powyższym rekomendowane są następujące działania:

A. W obszarze organizacji pracy przedsiębiorstw w sytuacjach nadzwyczajnych:
1. Wypracowanie zasad realizacji zadań w reżimie zdalnym w tym propozycji regulacji z zakresu prawa pracy.
2. Wypracowanie wspólnych zasad reagowania awaryjnego i wykorzystania efektu synergii na poziomie sektorowym do ograniczenia skutków sytuacji nagłych ( np. współdzielone narzędzia bezpieczeństwa).
3. Regularny przegląd i optymalizacja planów ciągłości działania oraz zasad ładu korporacyjnego w obliczu zdarzeń nagłych.

B. W obszarze obsługi i relacji z klientami
1. Przegląd regulacji pod kątem zdalnej obsługi klienta detalicznego oraz korporacyjnego.
2. Przegląd regulacji z obszaru KYC i zdalnej identyfikacji celem wskazania i zaadresowania ewentualnych barier.
3. Przegląd regulacji z obszaru AI i robotyzacji w sektorze finansowym celem wypracowania rekomendacji zmian rozszerzających bezpieczne wykorzystanie tych technologii w procesach obsługi klienta.
4. Promocja na poziomie regulatorów i sektora partnerstw instytucji finansowych z innowacyjnymi firmami technologicznymi celem sprawniejszego wdrażania nowych rozwiązań z zakresu zdalnej obsługi klienta.

Do głównych wyzwań stojących przed sektorem prywatnym oraz publicznym należą:
1. Zrównywanie różnic w wynagradzaniu absolwentów wyższych uczelni krajowych i zagranicznych na przykład poprzez wprowadzenie preferencyjnych programów dla powracających studentów.
Z przeprowadzonych badań wynika, że kwestie ekonomiczne są dla polskich studentów uczelni zagranicznych priorytetowe w kontekście wyboru kraju zamieszkania po ukończeniu studiów.
Bariery
• Zdecydowanie się na niższy próg zarobkowy skutkuje często problemami ze spłatą kredytu studenckiego zaciągniętego na ukończenie studiów za granicą. Stopa oprocentowania jest równa stopie inflacji mierzonej przez brytyjski indeks cen detalicznych (obecnie 2.6%) powiększonej o 3 punkty procentowe.
• Wynagrodzenia w Polsce w wielu sektorach są wciąż niższe niż ich odpowiedniki w krajach zachodnich. Jest to różnica, której nie da się zniwelować poprzez bezpośrednie działania.
Szanse
• Koszty życia w Polsce są nieporównywalnie niższe do tych na Zachodzie. W wielu aspektach kompensuje to różnice w wynagrodzeniu. Przykładem tego są ceny na rynku mieszkaniowym. Stosunek dochodu do cen mieszkań wypada dużo korzystniej w Polsce, niż w konkurencyjnych Niemczech czy Wielkiej Brytanii.

Rekomendujemy:
• Skonstruowanie preferencyjnego modelu spłaty kredytu studenckiego dla osób wykształconych za granicą w kluczowych dla gospodarki obszarach. Modelowo polegałoby to na spłaceniu długu w całości przez Skarb Państwa, a następnie bezodsetkową spłatę tego kredytu w postaci dodatku do podatku dochodowego (na wzór brytyjski). Alternatywą dla powyższego rozwiązania byłby system podatkowy, które od podstawy opodatkowania odejmowałoby koszty związane z obsługą kredytu studenckiego.
• Mając na uwadze relatywnie niskie ceny mieszkań, tego typu rozwiązanie mógłby funkcjonować równolegle wraz preferencyjną ofertą kredytu hipotecznego dla powracających studentów. Wówczas preferencyjne zasady spłaty kredytu studenckiego wiązałby się z zakupem mieszkania w Polsce, a co za tym idzie, długoterminowym planowaniem kariery w tym kraju.
• Opracowanie systemu świadczeń społecznych/socjalnych dedykowanych dla rodzin absolwentów studiów zagranicznych, którzy osiedlają się w Polsce.

2. Trudności w pozyskiwaniu informacji o aktualnych ofertach pracy na polskim rynku
Oferty pracy i staży kierowane do studentów oraz absolwentów w Polsce najczęściej pojawiają się na rodzimych uczelniach lub targach pracy. Te dotyczące sektora publicznego publikowane są często jedynie na stronie BIP. Z kolei polscy pracodawcy rzadko kierują oferty pracy do polskich studentów studiujących zagranicą. To utrudnia dotarcie do studentów zagranicznych oraz utrudnia dotarcie studentom zagranicznym na rodzime targi pracy.
Jeszcze głębszy problem dotyka sektora MŚP oraz startupów. Według analizy największych targów pracy skierowanych dla studentów, Absolvent Talent Days 2020, spośród 234 pracodawców, którzy zadeklarowali swój udział w targach, aż 71,79% stanowiły korporacje międzynarodowe. Tymczasem start-upy i firmy z sektora MŚP stanowiły jedynie 5,12% wszystkich firm biorących udział w targach. Ogranicza to możliwość pozyskiwania przez mniejsze firmy talentów, które mogłyby zwiększyć konkurencyjność polskiej gospodarki.

Bariery
• Oferty pracy rozpowszechniane są za pomocą kanałów uczelnianych oraz podczas targów pracy w Polsce nie są dostępne dla studentów studiujących za granicą.
• Brak znajomości polskiego rynku pracy, w tym portali z ogłoszeniami wśród studentów studiujących za granicą. Tworzy to „lukę informacyjną” pomiędzy polskimi przedsiębiorstwami a grupą zagranicznych studentów.
• Oferty pracy w sektorze publicznym nie są promowane wśród studentów. Może to być jeden z powodów, dlaczego studenci nie decydują się na taką ścieżkę kariery.
• Koszty udziału w przeznaczonych dla studentów targach pracy są bardzo wysokie – na lokalnych targach pracy w Łodzi koszt wystawienia stoiska wynosi 13 000 PLN netto, w przypadku targów o większej rozpoznawalności koszty te są zapewne jeszcze wyższe. To stwarza barierę dla firm we wczesnych fazach rozwoju, które przede wszystkim ograniczają koszty.

Rekomendujemy:
• Rozwiązanie tego problemu mogłaby przynieść szeroka platforma internetowa, której misją byłaby popularyzacja polskiego rynku pracy wśród studentów kształcących się za granicą. Budowanie takiej platformy wiązałoby się z otwarciem na sektor publiczny oraz prywatny, nie wykluczając żadnej grupy firm. Stworzyłoby to szeroki ekosystem umożlwiający łatwy dostęp do informacji, co zachęciłoby studentów do poszukiwania pracy na polskim rynku.
• Szeroka współpraca z organizacjami studenckimi za granicą w celu współrealizacji projektów promujących zatrudnienie w Polsce oraz efektywnego rozreklamowania platformy i zgromadzenia pod jej parasolem zainteresowanych absolwentów.
• Wprowadzenie przez zagraniczne organizacje studenckie, których członkami są Polacy funkcji ambasadorów reprezentujących sektorowych pracodawców z Polski.
• Zapewnienie tańszych sposobów reklamowania się dla małych firm poprzez wyżej wspomnianą platformę, przez co oferta polskiego rynku z perspektywy zagranicznego studenta poszerzyłaby się o tysiące nowych miejsc pracy, również w wysoce innowacyjnych sektorach.

3. Oferty staży i pracy kierowane są głównie do studentów IV i V roku studiów, brak elastycznego podejścia pracodawców.
Bariery:
Z doświadczeń studentów wynika, iż znalezienie oferty stażowej dla osób poniżej III roku studiów w Polsce jest dużym wyzwaniem. Często wymagana jest dyspozycyjność (obecność w biurze) przez pełne 3-4 dni, co nie sposób pogodzić z planem zajęć na studiach, nawet przy niewielkiej liczbie zajęć.
Polska charakteryzuje się jednym z niższych indeksów elastyczności zatrudnienia wśród państw OECD. Jednocześnie warto zauważyć, iż w wielu krajach europejskich większa elastyczność nie oznacza mniejszego bezpieczeństwa pracowników. Przykładem takiego kraju jest Dania, która jest liderem pod względem elastyczności, a jednocześnie gwarantuje swoim obywatelom wysoki poziom ochrony praw pracownika.
Szanse:
• Dane wskazują na niższe oczekiwania pracowników poniżej 24 roku życia co do typu umów.
• Wzrost popularności elastycznych form pracy jak job sharing czy praca na własny rachunek (freelancing).
• Przykład duńskiego modelu flexicurity , który polega na połączeniu elastyczności zatrudnienia, bezpieczeństwa oraz aktywnej polityki dotyczącej rynku pracy. Może to zachęcić pracodawców do zatrudniania młodszych pracowników na bardziej elastycznych warunkach, przez co otworzą się również na zagranicznych absolwentów.
Rekomendujemy:
• Dostosowanie ofert pracy i staży do możliwości czasowych studentów, szczególnie poprzez zaoferowanie im elastycznego modelu pracy opartego na zarządzaniu poprzez cele i zadania.
• Wprowadzenie zmian idących w kierunku duńskiego modelu flexicurity, zapewniającego jednocześnie bezpieczeństwo oraz dużą elastyczność pracy. Modelowym przykładem takich zmian byłoby zredukowanie obciążeń dla przedsiębiorców prowadzących praktyki i staże kierowane do polskich studentów uczelni zagranicznych.
Kampanię kreującą bardziej elastyczne podejście szkół wyższych do pogodzenia realizacji programu nauczania z rozwojem zawodowym.