1. Wzmocnienie inwestycji w gospodarce, szczególnie w obszarze transformacji energetycznej.

Inwestycje są ważne z co najmniej trzech powodów: są dobrą odpowiedzią na kryzys o charakterze popytowym, z punktu widzenia utrzymania lub zwiększania potencjału gospodarczego polskiej gospodarki, są bardzo dobrym sposobem wykorzystania środków z UE.

W szczególności rekomenduje się:

• przyspieszenie transformacji w stronę gospodarki niskoemisyjnej i zmniejszenia kosztu energii w gospodarce, której wzrost może doprowadzić do pogorszenia konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Przygotowanie polskiej gospodarki do wyzwań związanych z dążeniem do neutralności klimatycznej w horyzoncie 2050 oznacza:
  • stopniową dekarbonizację sektora energetycznego poprzez budowę elektrowni jądrowej, rozwój OZE oraz sieci przesyłowej;
  • wsparcie rozwoju zeroemisyjnych technologii w sektorze chemicznym, w tym cementowym i nawozowym oraz hutniczym;
  • wsparcie rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego i zarazem przeniesienie ciężaru kosztów z tym związanych z konsumentów na producentów (np. poprzez standaryzację i opodatkowanie opakowań),
  • podniesienie efektywności energetycznej budynków (zarówno nowych jak i dotychczasowej tkani mieszkaniowej) oraz infrastruktury publicznej,
  • wsparcie dla rozwoju elektromobilności (budowa stacji ładowania, infrastruktury przesyłowej, inwestycje w transport kolejowy)
• poprawę Krajowego Planu Odbudowy by stał się w większym stopniu strategią wspierania przedsiębiorczości, odbudowy inwestycji i transformacji energetycznej,
• efektywne, prorozwojowe wykorzystanie środków unijnych dostępnych w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Wieloletnich ram finansowych na lata 2021- 2027 oraz innych dostępnych instrumentów unijnych,
• stworzenie warunków do akumulacji oszczędności krajowych umożliwiających stabilne i tanie finansowanie inwestycji,
• zaktywizowanie inwestycji prywatnych poprzez zmniejszenie obciążeń fiskalnych (a przynajmniej ich nie podnoszenie) i odbudowę zaufania wśród przedsiębiorców.

2. Odpowiedni policy-mix (polityka pieniężna i budżetowa)

W zakresie bieżącej polityki gospodarczej jako najważniejszy problem wskazano utrzymującą się wysoką inflację i ryzyko utrzymania się wysokiej inflacji w dłuższym terminie. Utrzymywanie polityki taniego pieniądza w połączeniu z niekonwencjonalną polityką pieniężną (skup rządowych obligacji) i luźną polityką fiskalną oraz brakiem pracowników grozi dalszym rozkręceniem się inflacyjnej spirali płacowocenowej. Ten problem wydaje się być bagatelizowany przez decydentów polityki gospodarczej, mimo że inflacja poprzez swoje efekty redystrybucyjne najbardziej szkodzi mniej zamożnym gospodarstwom domowym.

Rekomendujemy:

• określenie strategii normalizacji polityki fiskalnej i monetarnej i jasne komunikowanie celów obu polityk oraz warunków, które muszą zostać spełnione, aby proces normalizacji postępował,
• zmiana podejścia do polityki pieniężnej – wyraźna sygnalizacja ze strony banku centralnego, że stoi na straży stabilności cen i nie dopuści do trwałego znaczącego przekraczania celu inflacyjnego,
• podjęcie działań mających na celu ograniczenie wzrostu oczekiwań inflacyjnych wśród konsumentów i przedsiębiorców,
• konieczność przedstawienia wiarygodnego planu powrotu finansów publicznych do równowagi, a więc obniżenia deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do takiego poziomu, aby dług publiczny w warunkach wysokiego wzrostu gospodarczego zaczął stopniowo oddalać się od 60% PKB, aby zapewnić przestrzeń do ewentualnego luzowania polityki fiskalnej, w przypadku kolejnego kryzysu gospodarczego,
• przywrócenie dodatnich realnych stóp procentowych w dłuższym okresie.

3. Przywrócenie „normalności” w gospodarce.

Zdaniem ekspertów EKF konieczne jest jak najszybsze, ale bezpieczne, pełne odmrożenie gospodarki i jej odbudowę po COVID-19. Zaleca się:

• przywrócenie warunków względnej stabilności prowadzenia działalności gospodarczej,
• sprawne, stopniowe wygaszanie wsparcia dla firm w ramach tarcz antykryzysowych i finansowych połączone z kontynuacją wsparcia dla branż, które nadal doświadczają negatywnych konsekwencji aktualnie obowiązujących restrykcji,
• sprawne i skuteczne wprowadzenie w życie planu szczepienia populacji, wsparte kampanią zwiększającą skłonność Polaków do zaszczepienia, tak aby jak najszybciej udało się osiągnąć stan zbiorowej odporności i uniknąć kolejnych nawrotów pandemii,
• lepsze powiązanie polityki łagodzenia obostrzeń pandemicznych z sytuacją pandemiczną (liczba zakażeń, liczba zaszczepionych etc.),
• zapewnienie koniecznych środków finansowych na zwiększenie wydolności systemu sanitarnego i systemu ochrony zdrowia, rozwiązanie napięć w systemie ochrony zdrowia, wyciągnięcie wniosków z drugiej i trzeciej fal pandemii COVID-19 w Polsce, przygotowanie go na ewentualne przyszłe epidemie i pandemie (kolejne fale zakażeń),
• podniesienie jakości usług publicznych, zwłaszcza ochrony zdrowia i szkolnictwa oraz nauki (zwiększenie potencjału naukowego polskich uczelni) – jest to konieczne nie tylko dla podniesienia odporności polskiego społeczeństwa na zagrożenia przyszłymi wydarzeniami jak obecna pandemia, lecz także dla zapewnienia konkurencyjności międzynarodowej polskiej gospodarki,
• ograniczenie ryzyka prawnego związanego z kredytami walutowymi.

4. Potrzeba przygotowania długookresowej strategii rozwoju kraju.

Polityka gospodarcza państwa nie może być krótkowzroczna, musi uwzględniać wyzwania długookresowe, wychodzące poza horyzont jednej kadencji, a nawet poza jedną dekadę, między innymi z uwagi na trwający i pogłębiający się kryzys demograficzny w Polsce. Kryzys demograficzny to jedno z najbardziej istotnych wyzwań naszego rozwoju gospodarczego. Starzenie się społeczeństwa, rosnące obciążenie demograficzne pracujących czy niska aktywność zawodowa będą przez kilka następnych dekad hamowały rozwój gospodarczy, jeżeli nie zostaną odpowiednio zaadresowane w polityce gospodarczej.

Dlatego rekomendujemy:

• systemowe zmniejszenie niepewności zmiany regulacji prawnych (częstych i nieprzewidywalnych, wpływających negatywnie m.in. na decyzje inwestycyjne w sektorze prywatnym),
• uproszczenie systemu danin publicznych (podatki, składki), zwłaszcza w zakresie planowanych zmian w podatku dochodowym,
• efektywne wydłużenie wieku emerytalnego, zrównanie formalnego wieku emertytalnego kobiet i mężczyzn,
• zaprojektowaną i przedyskutowaną reformę rynku pracy, mającą na celu aktywizację biernych zawodowo (zmniejszenie tzw. luki zatrudnienia), zwiększenie elastyczności zatrudnienia, zmiany w obciążeniach płac, wprowadzenie antycyklicznie kształtowanego wzrostu minimalnego wynagrodzenia,
• inne działania uwalniające zasoby pracy z sektorów nieefektywnych (np. rolnictwo/górnictwo) do bardziej efektywnych,
• efektywną politykę migracyjną, opracowanie polityki zatrzymywania pracowników zagranicznych w Polsce,
• skuteczną cyfryzację państwa (zwiększenie zakresu działania e-państwa) i zwiększenie efektywności i profesjonalizacja (odpolitycznienie) działania administracji państwowej.

Wprowadzenie
Do głównych wyzwań technologicznych i IT stojących przed polską bankowością zalicza się obecnie następujące zagadnienia:
1. Zapewnienie w sektorze bankowym – w kontekście narastających wyzwań technologicznych – zasobów kadrowych dla zespołów IT i cyberbezpieczeństwa, z uwzględnieniem m.in. edukacji, rozwiązań sektorowych, współdzielenia platform technologicznych i organizacji środowiska pracy.
2. Personalizację usług bankowych w oparciu o technologie AI, Big Data oraz rozwiązania chmurowe, warunkowaną przez aktualizację i ujednolicenie środowiska regulacyjnego (Prawo bankowe, outsourcing, RODO, etc.).
3. Automatyzację i robotyzację procesów oraz rosnącą potrzebę uzupełniania kompetencji pracowników w celu podniesienia efektywności pracy, poprawy konkurencyjności sektora bankowego i dopasowania usług do oczekiwań klientów.
Rekomendujemy:
Ad.1. W obszarze zarządzania kadrami IT i bezpieczeństwa:
1. Współpracę z uczelniami oraz Ministerstwem Edukacji i Nauki celem dostosowania programów nauczania do sektorowych wyzwań w zakresie IT i wyposażenia absolwentów w odpowiednie kwalifikacje, uwzględniające znajomość technologii stosowanych w bankowości.
2. Wypracowanie, wspólnie z regulatorem, standardów korzystania z usług w modelu outsourcing’u, także dla dostawców spoza terytorium Unii Europejskiej.
3. Tworzenie nowoczesnego środowiska pracy przez otwarcie na korzystanie z nowych technologii (np. rozwiązań chmurowych) oraz dostosowywanie warunków pracy, oferowanych kandydatom i obecnym pracownikom w sektorze bankowym, do standardów IT w kluczowych sektorach opartych o rozwiązania z tego obszaru (np. logistyka, telekomunikacja).
4. Modyfikację kultury organizacyjnej w obszarach IT np. poprzez umożliwienie wykorzystywania pracy zdalnej oraz rozszerzanie stosowania metod zwinnych, co ułatwi przyciągnięcie do sektora pracowników młodszej generacji, preferujących pracę w mniej sformalizowanych środowiskach.
5. Współpracę sektora z administracją publiczną w celu stworzenia warunków do zatrudniania w obszarze IT wykwalifikowanych pracowników spoza Polski.
6. Wdrożenie programów rozwoju i wsparcia leaderów zespołów IT, jako elementu zwiększania konkurencyjności środowiska pracy.
7. Wykorzystanie możliwości sektorowych centrów usług wspólnych w obsłudze wystandaryzowanych, regulacyjnych zadań, co umożliwi bankom redukcję indywidualnych obciążeń kadrowych i zasobowych w tych obszarach (np. AML, KYC, PSD2).
Ad.2. W obszarze personalizacji usług bankowych:
1. Budowanie standardów wykorzystania technologii w zakresie personalizacji usług, ze szczególnym uwzględnieniem prywatności i bezpieczeństwa danych klientów oraz transparentności modeli personalizacyjnych.
2. Wypracowanie standardów etycznych dla zastosowania sztucznej inteligencji w personalizacji usług bankowych.
3. Współpracę z regulatorami i firmami z innych branż celem budowy międzysektorowych narzędzi i standardów, harmonizujących procesy związane z przetwarzaniem informacji o klientach.
Ad.3. W obszarze automatyzacji i robotyzacji pracy:
1. Kontynuację działań edukacyjnych kierowanych do klientów, promujących zdalne kanały obsługi i zautomatyzowane formy kontaktu z bankami.
2. Wdrożenie wewnątrzsektorowych programów szkoleniowych, podnoszących kwalifikacje pracowników spoza obszarów IT w zakresie wykorzystania nowych technologii (algorytmy, AI, roboty).
3. Zwiększenie wykorzystania przez banki narzędzi typu low-code/no-code, wymagających od użytkownika podstawowej wiedzy programistycznej lub jej niewymagających, co pozwoli pracownikom spoza działów IT na samodzielne tworzenie rozwiązań automatyzujących procesy w ich obszarach działania.

Zalecamy:

1. Kontynuację współpracy wewnątrz sektora oraz międzysektorowych działań z zakresu cyberbezpieczeństwa, stanowiącej istotny element bezpieczeństwa Państwa, jego obywateli oraz podmiotów świadczących usługi finansowe, szczególnie dla nowych modeli procesów biznesowych opartych na otwartej bankowości i federacyjnej tożsamości cyfrowej.
2. Adopcję nowych technologii, w tym wypracowanie branżowych zasad m.in. w zakresie biometrii behawioralnej, sztucznej inteligencji przy równoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa.
3. Kontynuację działań w zakresie zapewnienia operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego w tym przygotowanie sektora na nowe regulacje.

Rekomendowane działania w obszarze strategicznym i operacyjnym
1. Zintensyfikowanie działań na rzecz podnoszenia świadomości klientów w zakresie zagrożeń w cyberprzestrzeni, przy aktywnym zaangażowaniu m.in. banków koordynowanym głównie przez ZBP (FinCERT.pl – BCC ZBP) obejmujące wszystkie grupy społeczeństwa,
2. Uruchomienie programów certyfikacji pracowników pierwszej linii instytucji finansowych oraz prowadzenia skoordynowanej przez ZBP edukacji eksperckiej: organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości i pracowników odpowiedzialnych za cyberbezpieczeństwo banków i ich klientów,
3. Zintensyfikowania działań w celu wypracowania sektorowych rozwiązań AML/KYC, tworzenia nowych i rozwijania istniejących rozwiązań antyfraudowych, platform wymiany informacji o incydentach, zagrożeniach i podatnościach, a także dalszego rozwoju kompetencji FinCERT.pl – BCC ZBP i przekształcenia go w Centrum Wymiany i Analiz Informacji (ISAC) dla sektora bankowego. Zakres działań sektorowego ISAC powinien być zgodny z najlepszymi praktykami międzynarodowymi z uwzględnieniem potrzeb i specyfiki polskiego rynku usług finansowych, w szczególności rozwiązań legislacyjnych. Rosnąca skala zagrożeń wymaga zastosowania adekwatnych procesów, zasobów ludzkich i technologii umożliwiających identyfikację i przeciwdziałanie zagrożeniom,
4. Dalsze propagowanie i rozwój przez uczestników sektora finansowego usług tożsamości cyfrowej oraz wykorzystanie najnowszych technologii takich np. jak biometrii behawioralnej w celu dodatkowego uszczelnienia procesów. Wspólne sektorowe prace nad mechanizmami wspierającymi prawidłową identyfikacje wszystkich stron transakcji, w tym szczególności skuteczne przeciwdziałania phishingowi, oraz fałszywej tożsamości cyfrowej,
5. Opracowanie ram prawnych oraz rekomendacji dotyczących wykorzystania nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji, biometrii i analityki behawioralnej – z uwzględnieniem założeń do strategii sztucznej inteligencji, projektu Rozporządzenia UE ws. sztucznej inteligencji i istniejących ograniczeń związanych z RODO, Prawem Bankowym i outsourcingiem.
6. Zacieśnienie współpracy wewnątrzsektorowej w celu zapewnienia cyfrowej odporności sektora finansowego oraz dalsze konsultacje na poziomie UE w zakresie nadchodzących regulacji, w tym DORA. Wsparcie w przygotowaniu rekomendacji dotyczących wspólnych projektów regulacyjnych standardów technicznych dotyczących zasad dotyczących testowania odporności cyfrowej, zasad identyfikacji oraz klasyfikacji incydentów ICT a także wymiany informacji w tym zakresie.

Do kluczowych ryzyk stojących przed sektorem bankowym w Polsce zaliczono:
I. Naruszenie równowagi w relacjach bank-klient
II. Wzrost ryzyka kredytowego w związku z transformacją energetyczną
III. Wzrost ekspozycji sektora bankowego na obligacje Skarbu Państwa
Dla każdego z tych obszarów sformułowano rekomendacje.
I. Równowaga w relacji klient – bank
Jako najważniejszy problem wskazano instrumentalne wykorzystywanie pojęcia „abuzywności” jako sposobu na uchylanie się przez klientów od skutków umów obarczonych ryzykiem. Podkreślono, że banki są jedynie pośrednikami na rynku finansowym, i wbrew, dość powszechnej w dyskusji publicznej, opinii ewentualnym stratom klientów nie towarzyszą symetryczne zyski po stronie sektora bankowego. Kontynuacja obecnych trendów doprowadzić może w przyszłości do mniejszej dostępności i wyższych cen produktów bankowych. W tym kontekście rekomenduje się:
1) Przywrócenie warunków względnej stabilności prowadzenia działalności bankowej, w zakresie ryzyka prawnego (stabilność prawa i jego interpretacji).
2) Podejście organów administracji państwowej i sądowniczej umożliwiające bankom ex ante racjonalne konstruowanie i wycenę produktów bankowych.
3) Znalezienie ponownej równowagi w relacji bank-klient, w zakresie dopuszczalnej swobody ponoszonego przez klienta ryzyka i jego konsekwencji.
II. Wzrost ryzyka kredytowego w związku z transformacją energetyczną
W porównaniu z innymi krajami UE, Polska cierpi na nadmierną zależność od paliw kopalnych w miksie energetycznym. Dojście do zero-emisyjności będzie dla Polski dużo większym wyzwaniem, niż dla innych krajów UE, gdyż emisje CO2 potrzebne wyprodukowania 1 EUR PKB blisko trzykrotnie przekraczają średnią UE. W związku z istotnym oparciem się polskiej gospodarki na eksporcie, presja na ograniczenie emisyjności będzie rosła również poprzez łańcuchy wartości. Może w tym pomóc:
1) Zwiększenie świadomości klientów w zakresie ryzyk związanych ze zmianą klimatu i transformacją energetyczną EU.
2) Rozwój danych i narzędzi pozwalających sektorowi bankowemu na lepszą ocenę fizycznego i finansowego ryzyka związanego i zmianami klimatu i transformacją energetyczną.
3) Wzmocnienie narzędzi fiskalnych i regulacyjnych pozwalających sektorowi bankowemu w bardziej efektywny sposób wesprzeć klientów w zrównoważonym rozwoju i pomóc im ograniczyć ryzyka związane z transformacją (zwolnienie z podatku bankowego aktywów finansujących zieloną transformację, niższe wagi ryzyka dla tego typu aktywów).
III. Ekspozycja sektora bankowego na obligacje Skarbu Państwa
W 2020 r. poziom środków na rachunkach firm w bankach przewyższał stan ich zadłużenia. Nadpłynność sektora bankowego nie znajduje obecnie ujścia w postaci akcji kredytowej, z uwagi na wypieranie kredytu bankowego impulsami z zakresu polityki fiskalnej. W konsekwencji doprowadziło to alokacji sektora nadwyżki płynnościowej w obligacje Skarbu Państwa. Ekspozycja sektora bankowego na obligacje Skarbu Państwa osiągnęła obecnie rekordowe wartości, proporcjonalnie jedne z najwyższych w UE, co budzi obawy znane z kryzysu zadłużenia państwowego krajów południa Europy sprzed dekady (sovereign debt crisis). Rekomenduje się:
1) Rozważenie nadzorczego określenie długoterminowo bezpiecznego poziomu ekspozycji sektora bankowego na ryzyko obligacji Skarbu Państwa (np. poprzez limity ekspozycji czy niezerowe wagi ryzyka).
2) Usunięcie bodźców zaburzających mechanizmy rynkowe na rynku skarbowych papierów wartościowych pomiędzy polskimi bankami i inwestorami zagranicznymi (wpływ podatku bankowego).
3) Zmniejszenie uzależnienia Skarbu Państwa od finansowania ze strony sektora bankowego w Polsce.

Podatek bankowy jest z nami już od 6 lat i na tej bazie można już mówić o efektach jego oddziaływania na sektor bankowy, klientów banków oraz Skarb Państwa. Daninę płaci mniej niż 10 banków i jest ona najważniejszym z obciążeń fiskalno-regulacyjnych, które łącznie sumują się do jednego z najwyższych w Europie poziomu. Polska, jako jeden z nielicznych krajów, przyjęła model opodatkowania aktywów, a nie pasywów. Wbrew pierwotnym założeniom skutki podatku odczuli klienci, zarówno indywidualni jak i korporacyjni, poprzez zwiększone opłaty oraz koszt finansowania. Tymczasem rentowność sektora bankowego mierzona stopą zwrotu z kapitału drastycznie spadła. Ponadto podstawa naliczania podatku zachęca banki do zakupu skarbowych papierów wartościowych co prowadzi do niebezpiecznej koncentracji aktywów sektora oraz wypycha finansowanie prywatnych inwestycji. Z drugiej strony podatek spełnił funkcję fiskalną zapewniając budżetowi wpływy i popyt na skarbowe instrumenty dłużne, które finansują dług publiczny. Wydaje się po sześciu latach, że bilans korzyści i strat jest istotnie przesunięty w kierunku tych drugich i przyszedł czas zmiany.

Zmiana powinna być zaadresowana do szerokiego grona interesariuszy. Z jednej strony Skarb Państwa oczekuje daniny, która znalazła stałe miejsce w corocznym budżecie Państwa. Z drugiej strony Krajowy Plan Odbudowy wymaga finansowania ze strony sektora bankowego, które nie będzie dodatkowo obciążone podatkiem. Natomiast w obliczu niepewności związanej z pandemią oraz otoczeniem makroekonomicznym system bankowy powinien zwiększyć swoją stabilność i odporność poprzez zmniejszenie udziału skarbowych instrumentów dłużnych w bilansie. Stabilności sektora będzie też służyło zwiększenie udziału kredytów hipotecznych o stałej stopie procentowej oraz innych aktywów o niskim ryzyku. Klienci zarówno indywidualni jak i korporacyjni potrzebują natomiast nowoczesnego sektora finansowego, który oferuje atrakcyjne finansowanie ich potrzeb inwestycyjnych i konsumpcyjnych.

Jak zaadresować wszystkie te potrzeby? Po pierwsze wydaje się, że zmiany powinny być ewolucyjne, a nie rewolucyjne. Po drugie pakiet zmian powinien adresować zarówno wymóg zwiększenia a) stabilności systemu bankowego jak i b) potrzeby gospodarki, w tym sektora publicznego i prywatnego. W zakresie elementów zwiększających a) stabilność systemu warto rozważyć ograniczenie zwolnienia z podatku instrumentów dłużnych skarbu państwa powyżej pewnego poziomu koncentracji w bilansie banków oraz zwolnienie z podatku bankowego aktywów o niskim ryzyku, w szczególności kredytów hipotecznych o stałej stopie procentowej. W zakresie b) elementów stymulujących gospodarkę do rozważenia jest zwolnienie nowych kredytów finansujących Krajowy Plan Odbudowy, w szczególności inwestycje w Przemysł 4.0 i inwestycje w robotyzację i digitalizację dużych przedsiębiorstw, pracę zdalną w sektorze MSP, cyber-bezpieczeństwo, cyfryzację transportu oraz efektywność energetyczną.

Wprowadzenie
• doświadczenia innych miast europejskich wskazują na ryzyko wzrostu cen wskutek nadmiernej aktywności funduszy na rynku mieszkań oznaczających wzrost cen dla wszystkich klientów, szczególnie dla klientów indywidualnych, pogorszenie sytuacji w zakresie dostępności mieszkań poprzez nieuchronny wzrost cen zakupu i stawek najmu,
• rozwój rynku mieszkań na wynajem, finansowany przez inwestorów Instytucjonalnych, może spowodować, że w ich rękach do 2025 roku znajdzie się 70-80 tys. mieszkań (ponad połowa rocznej produkcji mieszkań deweloperskich),
• według podanych do publicznej wiadomości informacji minimum co piąta transakcja na 7 największych rynkach została w pierwszym półroczu 2021 roku przeprowadzona z udziałem inwestorów instytucjonalnych (szacunki JLL i NBP),
• inwestycje funduszy będą koncentrowały się głównie na rynku warszawskim i kilku innych rynkach dużych miast w Polsce,
• skutki tej sytuacji będą mieć istotne znaczenie w skali lokalnych mikro-rynków, ale też w skali całych miast wojewódzkich, a niewykluczone, że także stref podmiejskich.
Rekomendacje
• Wprowadzenie podatku lub innej formy daniny publicznej od niezabudowanych działek przewidzianych w planie zagospodarowania przestrzennego na cele mieszkaniowe (wielorodzinne). Taka danina mogłaby dotyczyć działek niezabudowanych np. w ciągu 6 lat od daty nabycia, a podstawą naliczania mogłaby być cena zakupu. Dochody powinny zasilać budżety gmin, na których terenie ta działka jest położona. Wpływy mogłyby być przeznaczane na prowadzenie polityki mieszkaniowej,
• Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instytucji REITów (FINNów), ale z wykorzystaniem formuły najmu z dojściem do własności. Do źródeł dochodu można by dopisać sprzedaż mieszkań na rzecz najemców. Postulujemy ponadto, aby dochody REITów zwolnić z podatku dochodowego (jeden z głównych przywilejów związanych z zakładaniem REIT/FINN) jedynie w przypadku takich budynków, w ramach których najemcy mają możliwość dowolnej zamiany posiadanej umowy najmu na umowę z dojściem do własności. Taka koncepcja dawałaby tradycyjne korzyści dla inwestora takie jak duża dywersyfikacja lokalizacyjna i sektorowa, wysoka płynność, profesjonalne zarządzanie oraz systematyczna wypłata dywidend. Przy powyższej konstrukcji dodatkowe korzyści powstawałyby również po stronie najemcy. Miałby on bowiem gwarancję zakupu i stabilnej formy mieszkania. Najważniejszą korzyścią byłoby jednak to, że najemcy stopniowo dochodziliby do własności mieszkań. W efekcie REIT, aby utrzymać skalę swojej działalności, musiałby angażować posiadany kapitał w budowę kolejnych osiedli. W ten sposób uniknęlibyśmy mechanizmu, w którym napływ kapitału do mieszkaniówki nie skutkuje wzrostem podaży nowych lokali, a jedynie wzrostem ich cen. Przy spełnieniu dodatkowych warunków i aby osiągnąć odpowiednią skalę, dla powodzenia tego mechanizmu przydatny byłby tu też preferencyjny system finansowania takich inwestycji. Warto rozważyć też szersze włączenie REITów oferujących najem z dojściem do własności do systemu dofinansowania czynszów najmu (mieszkanie na start).
• Transakcje na rynku mieszkaniowym stanowiące znaczące zakupy pakietowe (50/100 mieszkań), przejęcia spółek deweloperskich z dużymi portfelami budowanych mieszkań i banków ziemi, powinien kontrolować i zatwierdzać Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod kątem negatywnego oddziaływania na bezpieczeństwo i konkurencyjność lokalnego rynku mieszkaniowego.