W dniu 27 grudnia 2023 r. Business Insider opublikował wypowiedź Prezesa UOKiK, Tomasza Chróstnego poświęconą najważniejszym zadaniom i wyzwaniom, z jakimi będzie się musiał zmierzyć Urząd w roku 2024. Jako jedno z najważniejszych zostało wskazane promowanie kwestii standardowej umowy kredytu hipotecznego oraz kredytów hipotecznych opartych na stałej, jak najniższej, stopie procentowej.
Klub Odpowiedzialnych Finansów przy Europejskim Kongresie Finansowym przyjmuje tę deklarację z dużym zadowoleniem, tym większym, że celem Klubu jest, między innymi, opracowywanie zasad, dobrych praktyk i rekomendacji w zakresie wiarygodności i stabilności systemu finansowego.
Półtora roku temu Klub rozpoczął prace nad propozycją nowego kształtu rynku kredytów mieszkaniowych. We współpracy z czołowymi ekspertami zajmującymi się różnorodnymi zagadnieniami dotyczącymi tego rynku opracowany został raport rekomendujący szereg zmian w funkcjonowaniu rynku kredytów mieszkaniowych. Jedną z najważniejszych rekomendacji, odzwierciedlającą poglądy większości ekspertów, było wdrożenie jednolitego wzoru umowy kredytu mieszkaniowego. Wzór ten, pozytywnie zaopiniowany przez regulatorów i Sąd Najwyższy mógłby zmniejszyć ryzyko prawne obarczające umowy o kredyt mieszkaniowy. Taki projekt został już opracowany. Zadania tego podjęła się pro bono kancelaria prawna EY Law wspomagana przez grupę banków. Projekt umowy został przekazany do konsultacji regulatorom: UKNF oraz UOKiK.
Rola UOKiK w procesie wdrażania jednolitego wzoru umowy kredytowej ma kluczowe znaczenie. Banki są w istocie pośrednikami finansowymi. Udzielają kredytów finansując je zbieranymi z rynku depozytami. Konsumenci mogą być klientami banków w dwojakiej roli: albo jako kredytobiorcy, albo jako finansujący ich kredyty deponenci. Ale i jedni i drudzy są konsumentami i należy się im taka sama ochrona. Niestety, ich interesy są rozbieżne. Im silniejsza ochrona kredytobiorców, tym większym ryzykiem obarczane są złożone w bankach depozyty. Tym niższe będzie oprocentowanie tych depozytów. Tym droższe będą kredyty. W dawnych czasach stan równowagi wyznaczał rynek, ale sytuacja uległa zmianie. Obecna niemal wyłączna koncentracja na sytuacji kredytobiorców traci z pola widzenia prawa deponentów. Naprawa tej sytuacji jest niezbędna nie tylko ze względu na prawa konsumenta, zwłaszcza nie mające uzasadnienia dzielenie klientów banków na lepszych i gorszych. Utrzymywanie status quo i narastające w związku z tym ryzyko prawne będzie pogarszało stabilność finansową Polski.
Niezbędne jest wyważenie interesów wszystkich grup zaangażowanych w toczący się spór. Osiągnięcie tego celu wymaga współdziałania instytucji tworzących Komitet Stabilności Finansowej oraz UOKiK. Bez ich udziału wypracowanie równowagi stron nie będzie możliwe. Deklarowany przez Prezesa Chróstnego zamiar włączenia się w prace nad projektem umowy kredytu mieszkaniowego stwarza szanse na dojście do stanu stabilnej równowagi i redukcji ryzyka prawnego na rynku kredytów mieszkaniowych. Jestem przekonany, że dzięki temu prace, prowadzone przez Klub Odpowiedzialnych Finansów przy Europejskim Kongresie Finansowym, znajdą swój pomyślny finał.
Andrzej Reich, Lider Klubu Odpowiedzialnych Finansów przy EKF
