1. Zapewnienie spójności polityki fiskalnej i monetarnej (tzw. policy mix) oraz przywrócenie wiarygodności każdej z tych polityk
Zdecydowana większość ankietowanych specjalistów[1]wskazała na niespójność ekspansywnej polityki fiskalnej z zacieśnianą polityką monetarną i wskazała na konieczność zacieśniania każdej z nich aby skutecznie walczyć z inflacją w tym zakresie, w jakim mają na nią wpływ czynniki krajowe. Równocześnie wskazano na konieczność odbudowy wiarygodności tak polityki monetarnej, jak i polityki fiskalnej. Wiarygodność polityki monetarnej została nadszarpnięta przez zbyt długie ignorowanie sygnałów presji inflacyjnej i pozwolenie inflacji na tak znaczący wzrost, a także poprzez słabość polityki komunikacyjnej władz monetarnych. Odbudowa tej wiarygodności musi uwzględniać m.in. dalsze podwyżki stóp procentowych, powiązane z rzetelną analizą przyczyn i prawdopodobnej ścieżki inflacji oraz znaczącą poprawę komunikacji bieżącej i planowanej polityki („forward guidance”). Polityka fiskalna zbyt długo pozostawała ekspansywna w warunkach silnego wzrostu gospodarczego, przyczyniając się do presji inflacyjnej, a co gorsza, wysoki poziom ekspansywności tej polityki nie został jak dotąd ograniczony. Postulat ograniczenia i racjonalizacji wydatków publicznych powraca regularnie w rekomendacjach ekspertów – także i tym razem jest to osobna grupa tematyczna, omawiana poniżej. W obecnych warunkach widać jednak jeszcze lepiej, że konsolidacja i stabilizacja finansów publicznych jest nie tylko warunkiem wzrostu gospodarki, ale ma także wymiar utrzymywania inflacji
w ryzach.
2. Stabilizacja finansów publicznych, wzmocnienie podejścia wolnorynkowego w gospodarce
Ankietowani ekonomiści wskazują na działania niezbędne dla konsolidacji finansów publicznych, równocześnie wskazując na potrzebę powrotu do porządku wolnorynkowego, wobec coraz mocniejszych prób działań interwencjonistycznych.
W szczególności rekomendują:
• przywrócenie działania reguł fiskalnych,
• ograniczenie deficytu sektora finansów publicznych poniżej 3%,
• reformę nakierowaną na zwiększenie przejrzystości finansów publicznych oraz pod-dania ich w pełnym
zakresie kontroli parlamentarnej,
• przegląd wydatków publicznych, zaprzestanie generowania nowych wydatków,
• reformę systemu podatkowego i jego uproszczenie,
• zwiększenie poziomu stabilności regulacji podatkowych, odbudowę klimatu inwestycyjnego,
• zaprzestanie ingerencji państwa w prywatne umowy (w szczególności między bankami a ich klientami),
• zmianę struktury wydatków finansów publicznych poprzez redukcję transferów socjalnych przy podniesieniu nakładów na cele kluczowe dla rozwoju, m.in. na politykę zdrowotną, obronę narodową, transformację energetyczną, politykę migracyjną.
3. Uruchomienie KPO, pobudzanie inwestycji, w tym transformacja energetyczna
Ankietowani licznie wskazali na konieczność możliwie najszybszego uruchomienia Krajowego Planu Odbudowy, postrzeganego jako możliwe „koło zamachowe” dla inwestycji w najbliższych kwartałach. Wymaga to zakończenia wojny prawnej z UE. W szerszym kontekście ekonomiści niezmiennie podnoszą temat wsparcia dla procesów inwestycyjnych, budujących potencjał gospodarki. W katalogu niezbędnych działań mieści się ustabilizowanie otoczenia regulacyjnego i podatkowego, odbudowa pozytywnego klimatu dla inwestycji, w szczególności także inwestycji związanych z transformacją energetyczną i „Zielonym Ładem”.
4. Uniezależnienie banków od polityki
Ograniczenie zależności wybranych banków od państwa, ograniczenie nadmiernego finansowania budżetu państwa przez banki, a także zwolnienie z podatku bankowego nowo udzielanych kredytów inwestycyjnych.
__________________________________________________________________________________________________
[1] W maju i czerwcu 2022 Europejski Kongres Finansowy prowadził badania ankietowe poprzedzające przygotowanie Makroekonomicznych wyzwań i prognoz dla Polski – edycja czerwiec 2022. Odpowiedzi przekazało 40 wybitnych polskich ekonomistów.